راهنما و خلاصه کتاب قواعد فقه 2 پیام نور (محقق داماد)

شـامل

اهداف یادگیری

درخت حافظه

خلاصه درس به صورت مفهومی همراه با سوالات تفکیکی

سوالات تالیفی پایانی همراه با پاسخنامه

سوالات امتحانی همراه با پاسخنامه

نکات کلیدی به صورت فلش کارت

بخش اول: کلیات

پیش از ورود به مباحث مستندات و مجاری قاعده قبح عقاب بلابیان و تطبیق آن با حقوق موضوعه، ذکر کلیاتی در قالب مواردی چند، ضروری به نظر می رسد.

١- سیر تاریخی؛

قاعده قبح عقاب بلابیان (با تعابیر گوناگون از زمان احتساب عقل به عنوان یکی از منابع فقهی (زمان ابوعلی بن جنید) در راس اصول عقلی قرار گرفت. سپس در بیانات فقها به صور زیر دیده شده:

– شیخ طوسی: اصل، اباحه اشیاء است و هر منعی دلیل می خواهد. «ان الأصل، الاباحه، و الحظر يحتاج إلى دليل». به عقیده شیخ با توجه به آیه شریفه: «و ما كنا معذبين حتى نبعث رسولا»، خداوند ابتدا مکلف را با حجتها، دلایل و ارسل آگاه کرده و سپس وی را بر معاصی عقاب می کند و غیر از این برخدا اقبيح است. از این رو این آیه بیانگر حکم عقلی «قبح عقاب بلابیان» است. و ظاهرا نخستین بار ایشان به مفاد آن پرداخته اند.)

– شیخ صدوق: اصل، اطلاق اشیاء است مگر ورود نهی در آن، «اعتقادنا أن الاشياء كلها مطلقة حتى يرد في شییء منها نهی».

– شیخ مفید: هر آنچه نصی در خصوص حظرش وارد شده باشد، حمل بر اطلاق می شود. ان كل شيء لانص في حظره فانه على الاطلاق».

– سید مرتضی: تکلیف کردن بدون اماره مشخص و قبلی، امری قبیح است.