راهنما و خلاصه کتاب 【اصول فقه 2】

شـامل

اهداف یادگیری

درخت حافظه

خلاصه درس به صورت مفهومی همراه با سوالات تفکیکی

سوالات تالیفی پایانی همراه با پاسخنامه

سوالات امتحانی پایانی همراه با پاسخنامه

نکات کلیدی به صورت فلش کارت

گفتار نخست: دلیل و اصل

دانشجو پس از خواندن مطالب این گفتار یاد خواهد گرفت:

1. «دلیل» در معانی فقهی- حقوقی و اصولی (اصول فقه) را از یکدیگر بازشناسی کرده و موارد مشابه و متفاوت را بشناسد.
2. با تقسیمات گوناگون دلیل اصولی و مبانی و ابعاد این تقسیمات آشنا شود.
3. ضمن بیان ریشه یابی دلیل اجتهادی و دلیل فقاهتی و متناسب با بحث، اجتهاد و فقه را معرفی نماید.
4. واژه ی «اصل» را در لغت و در اصطلاح علوم فقه و حقوق، همگام با بیان انگیزهی اصل سازی و کاربردش در ابواب مختلف فقهی- حقوقی، توضیح دهد.
5. ضمن آشنایی با ماهیت و معانی «صل» در علم اصول فقه، دلیلیت و مجرای آنرا در این علم بررسی نماید.
6. نقاط اشتراک و افتراق اصل لفظی» و «اصل عملی» را بشناسد.
7. در بخش مباحث الفاظ، با انواع شک در «دلالت لفظ» بر معنا اشک در وضع شک در کاربرد) و مصادیق آنها آشنا شود.
8. بطور اجمالی با مجرا و کاربرد اصول عملیه آشنا شود و حالات مکلف نسبت به (در برخورد با حکم شرعی را از یکدیگر بازشناسی کند.

مقدمه

پیش از ورود به بحث باید دانست؛

۱- تعريف ماهیت مرکب (وصفی / اضافی منوط به تعریف اجزا و شاکله آن ماهیت است.

۲- در تعریف، جزء مقدم (اصلی) باید بر جزء دوم (فرعی) تقدیم شود.

۳- در مرکب وصفی، جزء مقدم موصوف و جزء دوم وصف است. در مرکب اضافی، جزء مقدم مضاف و جزء دوم، مضاف الیه می باشد.

با توجه به هدف رهیافت به ادله فقاهتی، شناخت این ادله لازم است و قبل از شناخت وصف «فقاهتی»، ناگزیر از شناخت موصوف یعنی «دلیل» (ادله) هستیم.

بخش اول: دلیل معانی و تعاریف

۱- واژه شناسی دلیل: این کلمه از ریشه ی دلل و واژهای مضاعف الضعف، دو برابر شده است و از طرفی صفت مشبهه (بر وزن فعیل)، بیانگر ثبات و پایداری و همیشگی دلالت کننده (انتساب فعل به فاعل یا مفعول / به کار رفتن همیشگی در معنای فاعل یا مفعول)؛ (دلیل (≠دال) دلالت کننده ای همیشگی)

۲- دلیل در لغت:

١- راهنما و راهبر و بلد راه (به معنای فاعلی / بر وزن فعیل)

۲- حجت و برهان (قیاس فراهم آمده از مقدمات یقینی که نتیجه ای یقینی دارد.)/ حد وسط در قیاس / دلیل به معنای برهان، همان حجت لغوی است نه حجت منطقی یا حجت اصولی.